Toz Pembe Tablonun Ardındakiler: Mükemmel Anne Maskesi

Toplumun görünmez kurallarına, sinemanın parlak perdesine, kitapların satır aralarına ve reklamların göz kamaştırıcı diline ilmek ilmek işlenen bir figür var: Anne.
O; sabrı sonsuz, evinin düzenini bir orkestra şefi titizliğiyle yöneten, her ihtiyaca anında ve sevgiyle yetişen, kusursuz bir varlık olarak resmedilir. Kadınlara biçilen bu annelik rolü, diğer kimliklerinden asla feragat etmemesini, iş hayatında zirveye tırmanmasını, evini çekip çevirmesini, daima bakımlı ve güzel kalmasını ve en önemlisi mükemmel bir anne olmasını talep eden ağır bir yüktür. Kadının omuzlarına yüklenen bu beklentiler silsilesi, her ilerlemesinde daha da büyüyen çığ gibidir.

Zaten bu beklentiler tek başına zorlu bir hayat yaratırken, hamilelikle gelen bedensel dönüşüm sürece bambaşka bir boyut katar. Kontrol edemediği kilo alımı ve fiziksel değişimler, onu bugüne taşıyan bedenini yeniden şekillendirir. Kadın, aynada gördüğü bu yeni bedene yabancıdır.

Bu yabancılaşma içinde debelenirken, dokuz ayın sonunda kucağına doğan minik bir varlıkla birlikte hayatına yepyeni bir rol eklenir: annelik. Bu, ömür boyu sürecek bir bağın ve sonsuz bir ihtiyacın başlangıcıdır. Mesele, bebeği sevmek ya da sevmemek değil; kadının bedeninde ve ruhunda fırtınalar estiren duygusal ve fizyolojik değişimlerdir.

Başlangıçta bahsedilen idealize edilmiş anne heykeli, bitmek bilmeyen beklentiler ve omuzlara çöken sorumluluk yüküyle birleşince, kadın kendi özünde büyük bir değişimin çatışmasını yaşar. İçinde bulunduğu bu yorgun, karmaşık ve kendine yabancılaşmış hâli bir de dış dünyanın talebiyle örtmek zorundadır. Adeta yüzüne bir “Mutlu Anne Maskesi” takar. Çünkü toplumun görmek istediği o toz pembe ve kusursuz tablodur. Doğum öncesi ve sonrasında kadının hissettikleri ve düşündükleri, o süslü çerçevenin ardındaki duvarda yazılı kalır; görünmez ve gizli.

Oysa annelik, içinde sonsuz bir sevgi denizi barındırdığı kadar; büyük bir karmaşa fırtınası ve derin bir rol çatışması da barındırır. Mükemmeliyetçilik zincirleri kırılıp idealize figür yerini gerçekliğe bıraktığında, bu yük bir nebze hafifleyecektir. Yeni bir dünyada nefes almaya çalışan kadın, maskelerin ardına saklanarak nefes alma gayretini gizlemek zorunda kalmayacaktır.

Doğum sonrası depresyonun özü, bebekle değil; kadının kendisiyle ilgilidir. Ne yazık ki kadınlar, en çok da “Hakkımda ne düşünürler, bana kötü anne derler mi?” endişesiyle yaşadıklarını saklama eğilimine girerler.

Aynadaki yeni bedene alışma, hayatına yeni giren rollerin ve kavramların varlığını benimseme ve bugüne getirdiği alışık olduğu kendinden bir şeyler arama çabası içinde olan kadın, tüm bunlarla bir savaş verirken bir de hayatın içinde yerine getirmesi gereken somut sorumluluklarla uğraşır. İşte burada yüklerin taşınamaz hâle gelmesi başlar.

Kendi hayat ekseninde yaşamını devam ettirmeye çalışan kadın, bir de kusursuzluk tablolarına bakmak zorunda kalır — üstelik bu tablolar artık sadece komşu ve akraba ile de sınırlı değildir. Çünkü hayatımızda hızlı ve güçlü bir gerçek var: sosyal medya. Onun yarattığı süslü çerçeveler içindeki derli toplu evler, kusursuz görünen fizikler, mutlulukla yaşayan aileler; aslında sadece bir andan ibarettir. Bu karenin arka planında kalan dağınıklık, gerçek bedenler ve gösterilmeyen duygular bize çok önemli bir şeyi anlatır: hayatı.

Gerçek ve desteklenmiş anne figürü, beklenen “mükemmel” imajın yerini aldığında; kadın da duygularını, değişimlerini ve zihninde dönüp duran tüm fısıltıları rahatça ifade edebilme özgürlüğüne kavuşacaktır.

Bu dönemi yaşayan bir kadına sunulması gereken şey; güvenli, anlayışlı ve yargıdan uzak bir duygusal sığınaktır. En önemlisi de ona “Sadece anne olman yeterli,” demektir. Önüne konan mükemmel, harika gibi sıfatlara ihtiyacı olmadığını; zaten bu yeni rolünün özünde yeterince güçlü olduğunu hatırlatmaktır.

Yardımcı Okumalar
Elif Şafak – Siyah Süt