Obezite depresyona yol açar mı?

Türkiye Sağlık Araştırması, 2022

Obez bireylerin oranı %20,2 oldu

Türkiye Sağlık Araştırması'nın 2022 yılına ait verilerine göre, 100 kişilik bir grup içerisindeki yaklaşık 20 kişi obez olarak tanımlanıyor. Bu oran oldukça yüksek bir seviyeye ulaşmış durumda. Aynı şekilde, Dünya Sağlık Örgütü'nün 1990 ve 2022 yıllarındaki çalışmaları, 5-19 yaş arası çocuklarda obezite oranının 1990'ta %2 iken, 2022'de bu oranın %8'e çıktığını göstermektedir. Bu veriler, obezitenin son yıllarda önemli bir sağlık sorunu haline geldiğini açıkça ortaya koyuyor.

Peki neden arttı?

Neden bazı insanlar fazla kilolarıyla baş edemiyor?
Kaç kilo daha alırsam ben obez olurum?

Günümüzde beslenme, kilo artışı, sağlıklı beslenme ve fast food tüketimi gibi konular daha fazla ilgi görmeye başlamıştır. Vücudun sahip olduğu fazla kiloyu taşımak, iskelet sistemi ve bedenin denge durumu açısından önemlidir.

Obezite ve Belirtileri

Vücuda giren yiyecekler, enerjiye dönüştükten sonra bedene yakılması gereken kalori miktarını oluşturur. Vücut, bu enerjiyi yakmak zorundadır. Harcanan enerji ile tüketilen enerji arasındaki orantı, bireyin beden kitle indeksini (BMI) belirler ve bunun sonucunda kişinin sağlıklı bir kiloda olup olmadığı ortaya çıkar.

Ayrıca, aşırı kilo alımı ile birlikte "duygusal yeme" adı verilen bir durum gözlemlenebilir. Birey, acıktığı için değil, açlık duygusunu bastırmak amacıyla sürekli yemek yeme ihtiyacı hisseder. Vücutta az salgılanan leptin hormonu nedeniyle kişi, tok olmasına rağmen açlık hissi yaşar. Bu durum, kişinin doymasını zorlaştırır. Yiyecek tüketimi sırasında salgılanan serotonin hormonu ise kişiye mutluluk hissi verir. Kişi, yemek yerken tatmin olmayı açlık duygusu ve mutlulukla ilişkilendirir. Bu davranış tekrarı, bireyde kalıcı bir davranış biçimi haline gelebilir. Birey, stres, üzüntü veya sıkılma durumlarında da yemek yeme isteği duyabilir. Bu, bir çeşit duygusal bağlanma durumudur. Kişi, duygusal düzenleme sağlamak için yemek yeme davranışını kullanır. Aşırı yemek yeme ve hareketsiz bir yaşam tarzı, bireyi yalnızlaştırarak bir tür "konfor alanı" yaratır ve burada güvende hissetmesine yol açar.

Kişi, bir oturuşta fazla yemek yemez, ancak sürekli olarak abur cubur, şeker oranı yüksek çikolata, jelibon veya gazlı içecekler gibi ürünler tüketir. Bu, bireyin dürtüsel olarak iradesi dışında gerçekleşir.

Kompulsif Yeme Davranışı

Kişinin, aşırı kilo alımının ardından yaptığı "artık dikkat edeceğim, her gün yürüyüşe çıkacağım" gibi kısa süreli motivasyonlar, bir gün yapılabilse de, bu motivasyonlar genellikle sürdürülemez. Bu durum, bireyin bir gün sağlıklı beslenmeye karar verip, ertesi gün bu kararı sürdürmekte zorlanmasına yol açar. Boşluk hissi, bu tür bireylerde tekrar aynı hızla sağlıksız beslenmeye yönlendirir.

Sıkıntılı ve stresli anlarda, kişi çözüm bulmakta zorlandığı problemlerini aşmak için aşırı yeme ihtiyacı hissedebilir. Örneğin, sınav döneminde öğrenciler, stres ve kaygı nedeniyle masa başında saatlerce hareketsiz kalarak, çikolata gibi yiyeceklerle rahatlamaya çalışabilirler. Yeme davranışı, kısa süreli bir rahatlama sağlasa da, harcanmayan enerji ve hareketsizlik, zamanla aşırı kilo artışına neden olur.

Farkındalık Kazanmak

Bireyin, hangi durumlarda yeme davranışı sergilediğini gözlemlemesi önemlidir. Kendini daha iyi tanıması için şu soruları sorması faydalı olacaktır:

• Hangi durumlarda dolaba yöneliyorum?
• Ne zamandır böyleyim?
• Beni mutlu eden şey ne?
• Bu durum bende kısa süreli nasıl bir etki yaratıyor?
• Uzun vadeli etkileri nelerdir?
• Bedenim bu duruma nasıl tepki veriyor?

Bu tür sorular, bireyin kendisine dair farkındalığını arttırır ve uzun vadeli kararlar almasına, irade yönetimine katkı sağlar.

110 Kilo Obez Mi?

Obezite sınırı kaç kilodur?

Bir kişinin obez olup olmadığı, kilolarının yaşı ve boyu ile orantılı olarak yapılan testler ve ölçümlerle belirlenir. Beden Kitle İndeksi (BMI), bu ölçümlerin en yaygın kullanılan yöntemidir. Örneğin, 110 kilo olan Ahmet'in boyu 2.03 cm ise, bu durumda Ahmet'i obez olarak tanımlamak doğru değildir. Dışarıdan gözlemlerle insanları etiketlemek yerine, bir sağlık profesyonelinin yönlendirmesi önemlidir. İnsanları etiketlememek, temel değerlerimizden biri olmalıdır.

Abdominal obezite, karın bölgesinde aşırı yağlanma ile kendini gösteren bir obezite türüdür ve genellikle doktor muayenesi olmadan fark edilmez. Örneğin, 38 yaşındaki Ayşe'nin boyu 160 cm ve kilosu 65'tir. Ancak bel kısmındaki aşırı kalınlık nedeniyle, diyetisyene başvurmuş ve yapılan testler sonucu, bu durumu genetik faktörler, beslenme alışkanlıkları ve hormonal düzensizliklerin etkilediği belirlenmiştir.

Yemek Yeme Davranışı ve Psikolojik Etkiler

İstatistiksel olarak bakıldığında, "boşluk hissi" birçok kişiyi yemek yemeye iten temel duygulardan biridir. Günlük yaşamda hissedilen yalnızlık, sıkılma veya hayattan tatminsizlik gibi düşünceler, bireyde daha fazla yeme davranışı yaratabilir. Bu düşünceler bilinçli olarak fark edilmeyebilir, ancak bilinçaltında kişinin ruhsal ihtiyacını karşılamak için kısa süreli ve kolay ulaşılabilir tatmin yollarına yönlendirebilir. Bu davranışlar arasında sigara, alkol, madde kullanımı veya aşırı yeme örnek gösterilebilir. Yalnızlık duygusu, kısa süreli keyif veren davranışlarla doyurulmaya çalışılır; ancak bu davranışlar, bir süre sonra tatminsizlik ve pişmanlıkla sonuçlanır.

"Artık Yemeyeceğim, Spora Başlayacağım"

Birey, zaman zaman sağlıklı yaşam için ani hedefler koyar: "Artık yemeyeceğim, spora başlayacağım, sağlıklı besleneceğim" gibi. Ancak, bu tür anlık hedefler genellikle sürdürülemez. Kişi, suçluluk duygusunu bastırmak amacıyla tekrar sağlıksız beslenmeye yönelebilir.

Obezite ve Diğer Rahatsızlıklar

Obezite, yalnızca kilo artışı ile ilgili bir sorun değil, aynı zamanda şeker hastalığı, diyabet, hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları ve tiroid problemleri gibi sağlık sorunlarına yol açabileceği gibi, bu hastalıkları da tetikleyebilir. Bu nedenle, diyetisyen kontrolünde düzenli tahliller yapılmalı ve haftalık takipler gerçekleştirilmelidir. Ayrıca, psikolojik destek alarak yeme davranışlarını kontrol etmek, tedavi sürecini kolaylaştıracaktır.

Bireyin duygusal durumunun, yeme davranışına nasıl yansıdığını anlaması, tedavi sürecinde önemli bir adımdır. Psikolojik tedavi, duygusal doyum, irade yönetimi ve bilişsel düzenlemeyi güçlendirerek, uzun vadeli faydalar sağlayabilir.