Kültüre ve İnanca Dayalı Terapiler

Editör: Nilsu Aydın

Kültüre dayalı terapiler, bireylerin kültürel normlarını, kültürel geçmişlerini, kültürel değerlerini dikkate alarak oluşturulan yaklaşımlardır. Kültüre dayalı terapiler, bireylerin kültürel kimlikleriyle uyumlu terapi planlamaları oluşturulmasını sağlar. Amacı, danışanın kültürel kimliğini anlamak, kültüre özgü başa çıkma mekanizmalarını tanımak, iletişim tarzlarını anlamak, danışan ve danışman arasında kurulan terapötik ilişkiyi kültürel bağlamda şekillendirebilmektir.

İnanca dayalı terapiler, bireylerin ruhsal sağlıklarına dinî ve spiritüel inançlarını entegre etmeye çalışarak yapılan yöntemlerdir. İnanca dayalı terapiler, inanç sistemlerinin bireylerin yaşamları üzerindeki etkisini dikkate alır. Amacı, danışanın inanç sistemini anlamak ve bu inançları tedavi sürecine dahil etmektir. Dualar, meditasyon ya da diğer spiritüel uygulamaları terapi sürecinde kullanmaktır. 

Kültüre ve inanca dayalı terapi yaklaşımları, bireylerin ruhsal sağlığını değerlendirirken, klinik teşhislere dayandığı gibi bireyin tüm yaşam deneyimlerini de dikkate alır. Kültüre ve İnanca Dayalı Terapiler, bireylerin kendi kültürel bağlamlarında anlam bulmalarına ve başa çıkma stratejilerini geliştirmelerine de yardımcı olur. 

Kültüre ve İnanca Dayalı Terapiler, birçok farklı terapötik yaklaşımla da uygulanabilir. Kültüre ve inanca göre farklı terapi türleri olduğu gibi kültürü çok fonksiyonlu ele alabiliyor oluşumuz ile beraber bazı terapötik yaklaşımların eklemelerini de yapabiliriz. Örneğin, topluluk temelli terapiler ve aile terapilerine yaşadığımız kültürün bir parçasını ekleyebiliyor olduğumuz için kültüre ve inanca dayalı terapilere, bu terapi türlerini de dahil edebiliriz. Sanatın bir toplumun hafızası olduğunu ve kültürdeki yeri ile beraber kültür üzerinden sanatı ya da direkt sanat üzerinden kültürü ifade ederek Sanat ve İfade Terapilerini de bu farklı yaklaşımların içine ekleyebiliriz.

1. Kültürel Psikoterapi

Kültürel psikoterapi, bireylerin kültürel kimlikleri ve bu kimliklerin bireylerin psikolojik durumları üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurarak yapılan bir terapi türüdür. Kültürel psikoterapiler, farklı kültürel arka planlara sahip bireylerin ihtiyaçlarına yönelik olarak şekillendirilebilir.

2.Topluluk Temelli Terapi

Topluluk temelli terapiler, topluluk destek grupları ya da grup terapisi şeklinde uygulanır. Bireylerin, benzer deneyimlere sahip diğer insanlarla etkileşimde bulunarak bütünün içindeki yerlerini görmeleri sağlanır ve bireyler bu şekilde destek bulurlar.

3. Aile Temelli Terapiler 

Bu terapiler, bireyin aile yapısını ve toplumsal bağlamını dikkate alarak uygulanır. Aile dinamikleri ve toplumsal normlar, bireyin psikolojik sağlığı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

4. Dinî Danışmanlık

Bireylerin dinî inançlarını dikkate alarak yapılan bir terapi biçimidir. Dinî metinler ve inanç sistemlerini kullanarak danışana, terapist rehberlik eder. Dinî danışmanlık, içinde alt başlık olarak farklı dinler üzerinden yapılan terapi çeşitlerini içerir. Bunlar İslami Terapi, Hristiyan Terapi, Yahudi Terapi, Hindu Terapi gibi farklı dinlere ait terapi çeşitleri şeklinde görülebilir.

5. Sanat ve İfade Terapileri

Kültürel sanat formlarının kullanılması, bireylerin duygularını ifade etmeleri için güçlü bir araç olabilmektedir. Sanat ve ifade terapileri, bireylerin kültürel miraslarını aktarmalarını ve sanat formuyla, kendi içsel dinamiklerini ifade etmelerini sağlayabilmektedir.

6. Şamanik Terapi

Geleneksel şamanik inançları ve pratikleri içeren terapi türüdür. Şamanik ritüeller ve teknikler kullanılır. Dinî ve spiritüel inanç sistemi içinde de görülebilmektedir.

7. Budist Terapi

Budizm'in felsefi ve meditasyon uygulamalarını temel alarak yapılır. Kabul etmek ve farkındalık gibi kavramlar, bireylerin duygusal zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olur. Jon Kabat-Zinn Budist felsefeden yola çıkarak Mindfulness Temelli Stres Azaltma Programını geliştirmiştir.

8. Afrika Temelli Terapi

Afrika kültürlerine özgü toplumsal destek sistemlerini ve geleneksel şifa yöntemlerini içerir. Aile ve topluluk bağları içeriğinde önemli bir yer tutar.

9. Yerli Amerikan Terapi

Yerli Amerikan kültürlerine dayanan temelinde doğa ile bağlantı, toplumsal dayanışma ve ritüelleri içerir. Ruhsal iyileşme ise bireyin toplulukla olan ilişkisi üzerinden gerçekleşir.

Kültüre ve İnanca Dayalı Terapiler ile Beraber Kullanılabilecek Psikoterapi Ekolleri

1. Mindfulness Temelli Terapi

Farkındalık ve kabul temalı teknikleri içinde barındırır ve kullanır. Kültürel ve ruhsal pratikler, mindfulness uygulamalarıyla birleştirilebilir. Budist öğretiler temel alınarak geliştirilmiştir.

2.Bütünsel Terapi

Bireyin duygusal, bedensel, ruhsal ve zihinsel yönlerini bütünsel olarak ele alır. Ruhsal ve kültürel unsurlar tedavi sürecine entegre edilir.

3. Sistemik Terapi

Sosyal çevre ve aile bağlamında bireyin sorunlarını ele alır. Kültürel ve inanç sistemleri, aile dinamikleriyle beraber incelenir.

4. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Duygu, düşünce ve davranış sistematiğinin ilişkisi üzerinde durulur. İnanç ve kültürel temelli düşünceler, BDT sürecinde ele alınarak birbirine entegre edilebilir.

Her birey, kendine özgü yaşam deneyimi ve hikayesi olmasına rağmen, toplumunun, köklerinin ve aile dinamiklerinin etkisini taşımaktadır. Bunlar bireyin dünya görüşlerini, kimliğini, duygusal ilişki dinamiklerini, sosyal ilişkilerini, verdiği tepkilerini ve değer yargılarını şekillendirmektedir. Terapi sürecinde kültürel arka planı bilmek bireyin yaşadığı zorlukları, düşünce kalıplarını ve davranışlarını anlayabilmek açısından terapist için önem taşımaktadır. Sonuç olarak, kültür ve inanç temelli terapilerde, insanın bireyselliği ve kültürün etkisi, evrensel insan deneyimleri ile kesişir ve birbirine entegre olurlar. Bu bütünleşik yaklaşımda bireyin kendini daha iyi anlayabilmesi, sağlıklı bir terapötik süreç geçirebilmesi ve doyumlu sağlıklı bir yaşam sürmesine olanak sağlayabilmektedir.

Kaynakça:

"A Spiritual Strategy for Counseling and Psychotherapy." American Psychological Association.

Beck, J. S. (2011). Cognitive Behavior Therapy: Basics and Beyond. Guilford Press.

Family Therapy: Concepts and Methods.

Harner, M. (1990). The Way of the Shaman: A Guide to Power and Healing. HarperOne.

Hays, P. A. (2008). "Addressing Cultural Complexities in Practice: A Framework for Clinicians and Educators." American Psychological Association.

Kabat-Zinn, J. (1990). Full Catastrophe Living: Using the Wisdom of Your Body and Mind to Face Stress, Pain, and Illness. Delacorte Press.

Malchiodi, C. A. (2012). "Art Therapy: Using Art to Heal."

Mbiti, J. S. (1990). African Religions and Philosophy. Heinemann.

McGoldrick, M., Gerson, R., & Petry, S. (2008). "Genograms in Family Assessment."

Moodley, R., & Palmer, S. (2006). "Race, Culture and Psychotherapy: A Handbook." Routledge.

Motivational Interviewing: Helping People Change. Guilford Press.

Miller, W. R., & Thoresen, C. E. (2003). "Spirituality, Religion, and Health: An Emerging Research Field." American Psychologist, 58(1), 24-35.

Nichols, M. P., & Schwartz, R. C. (2004).

Oschman, J. L. (2000). Energy Medicine: The Scientific Basis. Churchill Livingstone.

Paniagua, F. A. (2013). "Assessing and Treating Culturally Diverse Clients: A Practical Guide." SAGE Publications.

Pargament, K. I. (1997). "Psychology and Religion: A Handbook for the Science of Religion and Spirituality." Guilford Press.

Richards, P. S. & Bergin, A. E. (2005).

Sue, S., Cheng, J. K. Y., Saad, C. S., & Cheng, J. (2012). "Asian American Mental Health: A Cultural Perspective." American Psychologist.

Sue, S. (2006). "Culturally Competent Psychotherapy: A Guide for Therapists." Journal of Counseling & Development, 84(2), 232-238.

Wong, P. T. P., & Wong, L. C. J. (2006). "The Positive Psychology of Buddhism and Yoga: Paths to a Mature Happiness." In "The Psychology of Religion and Spirituality for Clinicians: Using Research in Your Practice."

Yellow Bird, E. (2005). "Indigenous Knowledge and Research: The Role of Native American Healing Practices." American Indian Culture and Research Journal, 29(3), 1-20.